Terug naar overzicht

Bezoek de culturele schatkamer van Milaan: Pinacoteca di Brera

Te midden van de luid telefonerende, winkelende, en spritz drinkende milanesi ligt de Pinacoteca di Brera. Een imposant museum vol barokke, renaissance maar ook moderne topstukken die zowel de klassieke als de hedendaagse geest van Milaan belichaamt.

Milaan is waarschijnlijk de modernste stad van Italië: het openbaar vervoer rijdt op tijd, de straten zijn schoon en het is propvol hippe cafés. Tutto funziona, oftewel, alles werkt in Milaan. Vanaf de Duomo lopen we richting het museum, we passeren Italiaanse mannen in strakke pakken, hooggehakte vrouwen en de prachtige botanische tuin Orto Botanico di Brera die bij het museum hoort. Na vijftien minuten wandelen staan we voor de neoklassieke façade van Pinacoteca di Brera. Het museum is gevestigd in een voormalig veertiende-eeuws jezuïetenklooster. Na de verdrijving van de jezuïeten door de paus in 1773 werd het omgebouwd tot Palazzo Brera en enkele jaren later vestigde zich de Academie voor Schone kunsten er. De academie die al snel een van de meest avant -gardistische academies van Italië werd, en nog steeds is. Klinkende namen als Umberto Boccioni, Francesco Hayez en Amedeo Modigliani hadden er les, discussieerden over kunst en werden er de grote kunstenaars die we nu kennen. In het palazzo kwam ook een kunstgalerie, de Pinacoteca di Brera – het woord ‘pinacoteca’ is afgeleid van het Griekse woord ‘pinax’ dat schilderij betekent en ‘theke’ wat kast of bewaarplaats betekent. Zo konden de studenten zich tussen de colleges door laten inspireren door de meesters als Caravaggio en Rafaël.

Napoleon's cadeau: het 'Louvre van Italië'

Het huidige museum hebben we aan Napoleon te danken. Je zou denken dat hij alles wat hij had geplunderd mee wilde nemen naar Frankrijk, maar dat was niet het geval. De Franse keizer gaf zijn soldaten de opdracht om in Italiaanse kerken en kloosters de belangrijkste schilderijen te ‘verzamelen’ en naar Milaan te brengen. Hij wilde hiermee vieren dat Milaan was aangesteld als de hoofdstad van het splinternieuwe koninkrijk Italië (het huidige Noord -Italië), een vazalstaat van Frankrijk. Zo transformeerde de Pinacoteca di Brera in 1809 tot een openbaar museum. Een museum dat het ‘Louvre van Italië’ moest worden. Napoleon is in vol ornaat aanwezig op het binnenplein van het museum. Een bijna vier meter hoog bronzen standbeeld gemaakt door Francesco Righetti, naar een origineel marmeren beeld van Antonio Canova. Het beeld ‘Napoleon als Mars de Vredesstichter’ is een typisch gevalletje van ‘de keizer zonder kleren’. Canova baseerde zijn beeld op keizer Augustus, de eerste Romeinse keizer, om aan te tonen dat Napoleons leiderschapskwaliteiten van hetzelfde niveau waren. De naaktheid van het beeld is bedoeld om hem een goddelijke status te verlenen. Napoleon, die niet langer was dan 1 meter 70 schaamde zich bij de onthulling ervan, het standbeeld had namelijk een nogal flatterend voorkomen. Het was te geïdealiseerd, te atletisch en vooral: hij leek te lang. Het idee was om het marmeren beeld tentoon te stellen in het Louvre (dat destijds Musee Napoleon heette), maar daar kwam door Napoleons onzekerheid niets van terecht: hij liet het immense stuk marmer verbergen.

Van religie tot avant-garde: Pinacoteca di Brera's meesterwerken

De plunderingen uit kerken en kloosters verklaren waarom er zoveel religieuze kunst hangt in de Pinacoteca di Brera. Mocht je geen liefhebber zijn van religieuze kunst, kijk dan door de vele wenende Maria’s en lijdende Jezussen heen, want in het museum vind je meer meesterwerken die je niet mag missen tijdens je bezoek aan Milaan. Denk aan het schilderij De Kus van Francesco Hayez uit 1859. Een gepassioneerd werk dat voor de nodige opschudding zorgde. De Kus is het toppunt van Italiaanse romantiek, maar mét een patriottistische ondertoon. Het schilderij symboliseert namelijk de liefde voor het vaderland en de levenslust die heerste in de Laars tijdens de risorgimento: de politieke en sociale beweging uit de negentiende eeuw die streed voor de eenwording van Italië. Of neem het bekende werk van Rafaël: Het huwelijk van de Maagd Maria (1504). Dit meesterwerk is gebaseerd op een Bijbels tafereel waarin de ouders van Jezus – Jozef en Maria – in de tempel trouwen. Rafaël is een meester in perspectief en dat zie je in dit schilderij, de architecturale achtergrond met een indrukwekkende reeks zuilen en bogen zuigen je de voorstelling binnen. Ook Andrea Mantegna maakt gebruik van een ongebruikelijk perspectief voor zijn schilderij De Bewening van Christus (1480). We bekijken de reeds overleden Jezus van onder zijn voeten, die zijn bloederige kruiswonden toont.

En de avant-gardisten dan? Hoor ik je denken. De avant -gardistische sfeer van de pinacoteca is voelbaar in het werk van de futuristische Umberto Boccioni. De Romeinse kunstenaar verhuisde naar Milaan omdat hij hield van de moderne en technologische geest die de stad belichaamde. In Milaan ontmoette hij de oprichters van de futuristische stroming en al snel werd hij een van de voorlopers. In zijn dynamische schilderij Opstand in de galerie (1910) ving hij op doek de beweging van een groep mensen. Het schilderij staat symbool voor het moderne Milaan.

Koffie in stijl

Na het zien van deze topwerken is het tijd voor koffie. Veel museumcafés in Italië zijn wat gedateerd, maar niet hier. Het museumcafé Fernanda is smaakvol en warm ingericht. Het café is vernoemd naar Fernanda Wittgens, de directeur van de Pinacoteca di Brera tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze was de eerste vrouwelijke directeur van een Italiaans staatsmuseum. Tijdens de oorlog ontfermde ze zich zowel over joden (in 1944 werd ze opgesloten door de Duitsers omdat ze joden hielp ontsnappen naar Zwitserland) als over de kunst. Ze verpakte alle kunstwerken eigenhandig en zocht naar de beste schuilkelders voor de werken, waardoor de meeste de oorlog hebben doorstaan. In 1950 heropende Fernanda de Pinacoteca di Brera met een vernieuwde museumopstelling. Het café is ideaal om even te ontsnappen aan de bruisende stad. Je hebt er ook uitzicht op het geïdealiseerde lichaam van Napoleon en op de prachtige zuilengalerij van de binnenplaats van het museum. Je kunt het café ook zonder toegangskaartje te bezoeken, maar dan mis je wel de geschilderde schoonheden die verborgen liggen in het centrum van Milaan.

Praktisch
Het museum is van dinsdag tot en met zondag geopend van 8:30 uur tot 19:15 uur (je kunt uiterlijk tot 18:00 uur naar binnen). Een kaartje kost 16 euro en daarmee kun je voor drie maanden onbeperkt het museum bezoeken. We raden je aan om online een ticket te reserveren. pinacotecabrera.org

Dit artikel komt uit: De Smaak van Italië editie 6 januari|februari 2024. Blader door het magazine of bestel dit nummer direct los.

Tekst: Florentine Mol

Reis mee met De Smaak naar Friuli Venezia Giulia.

8 dagenvanaf€ 455p.p.