Terug naar overzicht

Skiparadijs Val Gardena voor wintersporters én foodies

Midden in de Dolomieten vind je Val Gardena, een bijzonder stukje Italië met bijna 200 kilometer piste. Een paradijs voor wintersporters én foodies, want na een dagje in de sneeuw schuif je aan voor een heerlijk culinaire maaltijd én een goed glas lokale wijn.

Val Gardena, midden in de Dolomieten, is voor Italië wat Kitzbühel voor Oostenrijk en Val-d’Isère voor Frankrijk is. Een walhalla voor wintersportliefhebbers. Het skigebied vertakt zich boven de dorpen Ortisei, Santa Cristina en Selva, en omvat 181 kilometer aan pistes, die variëren van zo’n 1200 tot 2500 meter hoogte. Door de ligging aan de zuidkant van de Alpen is het weer hier opvallend vaak goed. Niet voor niets werd dit Italiaanse berggebied in 2021 door de Duitse website skiresort.de uitgeroepen tot een van de beste skiplekken.

Spectaculaire bergtoppen

Maar wat deze plek, buiten haar spectaculaire bergtoppen en vele zonuren, extra bijzonder maakt is de Ladinische cultuur die je er nog altijd in vol ornaat aantreft. Deze eeuwenoude cultuur van landbouw en ambachten heeft nog altijd een eigen taal, keuken, gebruiken en mythes. In de drie belangrijkste dorpen; Ortisei, Santa Cristina en Selva, wordt de Ladinische taal bijvoorbeeld nog gewoon onderwezen op school. Sterker: ook al wordt er evengoed Italiaans en Duits gesproken, het Ladinisch geldt nog altijd als de officiële taal van Val Gardena.

Val Garenda als wintersportbestemming

Dat die Ladinische cultuur door de eeuwen heen zo goed bewaard is gebleven, heeft onder andere te maken met de geïsoleerde ligging van dit gebied. Eeuwenlang was Val Gardena namelijk straatarm en verlaten. Tegen het einde van de negentiende eeuw, in 1893 om precies te zijn, kwam daar verandering in. Toen ontdekte fotograaf Emil Terschak, oprichter van de eerste Centraal-Europese skiclub in München, de potentie van Val Gardena als skigebied. Met de jaren van de naoorlogse economische vooruitgang die later volgden werden hier in 1970 de FIS Alpine World Ski Championships gehouden. Daarna ging het snel: in 1975 kwam Val Gardena namelijk opnieuw wereldwijd onder de aandacht tijdens het FIS Ski World Cup Finals-event. Het hoogtepunt was de skiwedstrijd tussen de Italiaanse skiër Gustav Thöni en de Zweedse skiër Ingemar Stenmark die over de parallelle slalom op de Ronc’-piste bij Ortisei (die nu niet meer bestaat) zoefden. Het hield sportliefhebbers wereldwijd aan de tv gekluisterd én zette deze streek definitief op de kaart als wintersportbestemming.

Bekendste pistes ter wereld

Nog altijd worden hier internationale wedstrijden georganiseerd. In de week voorafgaand aan Kerstmis bijvoorbeeld vinden op de Saslong – nu een van de bekendste pistes ter wereld – altijd twee World Cup-wedstrijden plaats: een Downhill (sinds 1972) en een Super G (sinds 2002) (kijk voor meer informatie en tickets op saslong.org/en/). Het is dan ook niet zo verrassend dat Val Gardena de thuisbasis is van veel gespecialiseerde skischolen; het wintersporten wordt hier zelfs zo serieus genomen dat dit gebied in de rest van Italië wordt gezien als dé skiuniversiteit van het land. Onder de vele kampioenen uit dit gebied bevinden zich dan ook grote namen zoals de alpine skiërs Peter Runggaldier, Isolde Kostner en de momenteel de 23-jarige alpine ski-racer Alex Vinatzer. Wie kans wil maken het tegen de grootheden van dit gebied op te nemen moet een felbegeerd plekje zien te bemachtigen in de langste reuzenslalom ter wereld; de Gardenissima (in 2023 vindt hij plaats op zaterdag 1 april). Die dag, die al jaren geldt als de afsluiting van het wintersportseizoen, skiën amateurs en professionals allemaal 6 kilometer door dezelfde sneeuw, de top van de Seceda-berg af. gardenissima.eu/en/race.html

Dolomiti Superski

Maar er is meer. Val Gardena maakt ook deel uit van de Dolomiti Superski; daartoe behoren twaalf skigebieden die samen een van de grootste skiregio’s ter wereld vormen. In het noorden zijn dat de Valle Isarco, de Plan de Corones en de Dolomiti di Sesto, centraal in de Dolomiti Superski vind je Arabba, Alpe di Siusi, Alta Badia en dus Val Gardena en in het zuiden San Martino di Castrozza, Val di Fiemme, Sopra Ega en Civetta. Dankzij een liftennetwerk zijn deze gebieden met elkaar verbonden en kun je er de beroemde Sellaronda skiën; deze tocht is (inclusief skiliften) 40 kilometer lang en neemt je mee door verschillende passen en valleien rondom het super indrukwekkende Sella-massief; een bergroep waarbij op het hoogste punt; de Piz Boè, de provincies Bolzano, Trente en Belluno bij elkaar komen. Ook is er ‘The Legendary 8’; deze tocht omvat acht legendarische pistes met een gezamenlijke lengte van 36 km. Een van die acht pistes is de Falk-piste. Deze heeft een afdaling met een behoorlijk steil gedeelte, met een hellingsgraad van 74% is dit namelijk een van de drie steilste van de Dolomieten. Ook de Bravo-piste, die geldt als de romantische piste omdat ze je door een prachtig bos voert, is de moeite waard. Een andere bijzondere skitocht door Val Gardena is de Culturonda, die cultuursnuiven combineert met wintersporten. Je passeert culturele highlights als het prachtige Castel Gardena, een zomerresidentie gebouwd in de zeventiende eeuw en het museum Museo di Montagna; dat inzoomt op de eeuwenoude tradities van bergbeklimmen.

Hooggelegen skigebied

En van welke afdaling je ook naar beneden suist; bijna overal zie je wel spectaculaire bergtoppen, zoals de Sassopiatto, die met een hoogte van bijna 3000 meter en zijn bijzondere, platte top de valleien in staart. De koning van Val Gardena is echter de Sassolungo. Letterlijk betekent sasso lungo lange steen; de 3000 meter hoge berg is namelijk een soort richel van ongeveer een kilometer lang die zich uitstrekt van het noordoosten tot het zuidwesten van dit gebied.

Val Gardena is ook de culinaire hotspot

Behalve eindeloos wintersporten kun je in Val Gardena ook op hoog niveau eten. Met name de laatste jaren timmert dit stukje Italië aan de weg als nieuwe culinaire hotspot. De gastronomie heeft een vlucht genomen en restaurants wedijveren met het nabijgelegen Alta Badia, waar de sterrenrestaurants zich vijftien jaar eerder al ontwikkelden. De eerste plekken die van culinaire betekenis voor Val Gardena waren, staan op de Seceda-berg; Baita Daniel en Baita Sofie, waar je kunt kiezen uit een grote selectie wijnen en champagne, gecombineerd met vernieuwde Ladinische gerechten, in een alpine-chique sfeer. Een vergelijkbaar chic én gezellig sfeertje vind je ook in de al eerder even aangestipte dorpen, waar een Italiaanse flair wordt gecombineerd met een meer Noord-Europese manier van doen. Het eerdergenoemde Ortisei, dat op een hoogte van 1236 meter ligt en het eerste dorp is dat je tegenkomt als je na een kronkelige bergpas Val Gardena binnenrijdt, is dan ook een bezoekje waard. Het is de bekendste bestemming in het dal en dat heeft ongetwijfeld te maken met de traditionele, kleurrijke huisjes (met vaak klassieke smeedijzeren naambordjes aan de gevel) en de authentieke uitstraling van de straten. Het voetgangersgebied in het centrum van Ortisei verbindt de kerk van Santo Ulrico met de kapel van Sant’Antonio en wordt vaak beschreven als de mooiste winkelstraat van de Dolomieten. Ook biedt het dorpje op verschillende momenten van de dag (maar vooral in de ochtendzon!) de mooiste uitzichten op de bergtoppen van de Seceda, Monte Pic en de Resciesa.

Traditionele houtsnijkunst

Eeuwenlang al staat deze plek bekend om haar prachtige houtsnijkunst, een traditie die in de zestiende eeuw ontstond tijdens koude winters: om de tijd te verdrijven begonnen de inwoners speelgoed en religieuze beeldjes uit boomstammen te snijden. In deze streek vind je tegenwoordig nog altijd zo’n tweehonderd kunstenaars die houtsnijkunstwerken maken. Sinds 1994 hebben ze zich (samen met andere lokale kunstenaars) verenigd in het platform Unika en regelmatig organiseren ze tentoonstellingen. Kijk op unika.org voor actuele informatie over tentoonstellingen.

Ook de andere dorpen, Santa Cristina en Selva, zijn leuke plekken om (per ski) te bezoeken. Vanuit Selva, met 1563 meter hoogte het hoogstgelegen dorp van Val Gardena, kun je direct instappen op de eerdergenoemde Sellaronda. Santa Cristina, het kleinste dorp van Val Gardena, is het hoofdkwartier van de Ladinische cultuur en het biedt toegang tot de Seceda-Col Raiser, een spectaculaire berghelling die je tijdens je verblijf hier niet wilt missen.

Eetadressen

Cërcia
Dit is een sfeervolle wijnbar in het hart van Ortisei; een ideale plek om kennis te maken met Zuid-Tiroolse wijnen. Strada Rezia 40, Ortisei, cercia.it/en

Panificio Hofer
Deze historische bakkerij bakt heerlijke dolci. Maar ze staan eigenlijk vooral bekend om hun verscheidenheid (meer dan 25 soorten!) aan typisch Zuid-Tiroolse broden. Sant’Antonio 142, Ortisei

Villa Frainela
Theeliefhebbers opgelet! Hier tref je een tearoom zoals je die maar weinig tegenkomt in de Laars. Je proeft er de meest bijzondere soorten thee, gebakjes en snacks. Via Dantercepies 66, Selva Val Gardena, villafrainela.com

Costamula
Een rustieke en tegelijkertijd vrij chique boerderij met een verfijnde keuken Deze plek bezoeken is een waardevolle beloning kort voor het einde van de La Longia-piste: de 10 kilometer ernaartoe is het waard! Strada Cuca 184, Ortisei, costamula.com

Baita Sofie We noemden deze plek al eerder als een van de culinaire pioniers van dit gebied. Afdalend vanaf de top van de Seceda, op een hoogte van 2410 meter, mag een stop hier niet ontbreken. De familie Prinoth legt haar passie in alles wat ze op tafel zetten, en dat zie je én proef je. Strada Mastle 64, Santa Cristina Val Gardena, seceda.com/en

Baita Daniel Op een hoogte van 2240 meter vind je Baita Daniel, waar je iedere avond opnieuw steengoed eet. Van smaakvolle soepen tot Tiroolse Herrengröstl met zuurkool en speksalade. Strada Val d’Anna, Seceda, Ortisei, seceda.cc/eng

Rifugio Emilio Comici
Dat skiën, snowboarden en winterwandelen behoorlijk glamorous kan zijn, bewijst Rifugio Emilio Comici al sinds 1955 met hun restaurant op 2154 meter hoogte. Van de champagnes, de kunstig opgemaakte bordjes tot de uitzichten; hier til je je vakantie naar een hoger plan. Strada Plan de Gralba 24, Selva Val Gardena, rifugiocomici.com/en

Overnachten

Freina Mountain Lifestyle Hotel
Meestal zijn de hotels aan de voet van de grote skiliften duur, druk en laten ze te wensen over qua service. Dat geldt allemaal niet voor Freina, dat gelegen is vlak bij het begin van de Ciampinoi en de Freina-skilift. Alles hier is tot in de puntjes verzorgd. Strada Freina 23, Selva Val Gardena hotelfreina.com/nl

Chalet Gerard
Dit smaakvolle boetiekhotel is er eentje om te onthouden. De kamers zijn strak en modern maar toch warm en gezellig, vanwege het gebruik van hout. Een middagje spa, die uitzicht biedt op de indrukwekkende bergtoppen, is onvergetelijk. Strada Plan de Gralba 37, Selva Val Gardena, chalet-gerard.com/en

Reizen

Vanaf Utrecht is het 1065 kilometer rijden naar Val Gardena, daar doe je circa twaalf uur over. Vanuit Amsterdam vlieg je met KLM of Easyjet in ongeveer 1,5 uur naar Venetië, dan is het ruim 3 uur rijden naar Val Gardena. Vanuit Brussel doe je dat met bijvoorbeeld Brussels Airlines, ook in zo’n 1,5 uur.

Dit artikel komt uit magazine DeSmaak van Italië editie 5 2022. Bestel hem hier.

Fotografie: Franco Cogoli | Tekst: Fabio Bottonelli | Vertaling: Inger van der Ree

Reis mee en ontdek Friuli Venezia Giulia

8 dagenvanaf€ 455p.p.

8-daagse reis door Friuli Venezia Giulia

Dit toeristisch minder bekende gebied, Friuli Venezia Giulia, is een absolute aanrader. Een rondreis met verblijf op 3 bijzondere locaties.

Meer informatie

"*" geeft vereiste velden aan