Pisa en meer prachtige plekken langs de Arno

Pisa en de beroemde scheve toren: tijdens een vakantie in Toscane kun je ze niet overslaan. Maar wist je dat Pisa nog veel meer te bieden heeft? De Smaakredactie bracht een paar dagen door in de stad aan de Arno en ontdekte dat er in de schaduw van de toren van alles te beleven valt. En daar bleef het niet bij: we verlieten Pisa en volgden de rivier de Arno landinwaarts, richting het hart van Toscane. Onderweg ontdekten we een aantal prachtige plekken die een stop meer dan waard zijn… Onze reis start in Pisa, op het Campo dei Miracoli (officieel Piazza del Duomo). We verwonderen ons, ondanks de drukte hier, over de majestueuze basiliek van Santa Maria Assunta, de bijzondere scheve klokkentoren, het battistero (de grootste doopkapel ter wereld) en het prachtige Camposanto. Bijna 300 treden later bereiken we de top van de torre pendente, de scheve toren, en kijken we moe maar voldaan uit over het groene grasveld en de romaans/gotische architectuur om ons heen. Een goede plek om ons te verdiepen in de geschiedenis. Campo dei Miracoli betekent ‘Veld van de Wonderen’. Het plein werd voor het eerst zo genoemd door de dichter Gabriele d’Annunzio, aan het begin van de twintigste eeuw. Het verhaal gaat dat een zeeslag de aanleiding gaf voor de bouw van de Dom van Pisa. De sterke vloot van de stad had in de buurt van Palermo de Saracenen verslagen en daarmee een enorme schat buitgemaakt. De stad besloot om van deze verworven rijkdom een religieus complex te bouwen, tegen de stadsmuur aan. Het moest juist daar komen, om de bewondering te wekken van iedereen die de stad binnenkwam en zo de macht van de stad te onderstrepen.

In 1063 werd begonnen met de bouw van de Dom, midden in de bloeiperiode van de romaanse architectuur. De kunstenaars en architecten wilden zich echter niet alleen laten leiden door de heersende bouwstijl, ze lieten zich ook inspireren door enkele klassieke vondsten uit de nabije omgeving. En zo ontstond er in Pisa een mengeling van middeleeuwse en architectonische elementen uit de oudheid, een soort ‘vernieuwende’ romaanse stijl.. Langzaam kreeg het Campo dei Miracoli het huidige aanzien, gekarakteriseerd door de Dom, de doopkapel, de klokkentoren en het Camposanto. Overigens werd niet alleen aan de buitenkant van de gebouwen gewerkt: vanbinnen zijn ze stuk voor stuk gedecoreerd met prachtige kunstwerken. Vooral het Camposanto is wat dat betreft indrukwekkend. De meeste mensen houden het na het Campo dei Miracoli voor gezien in Pisa. En dat is zonde, want er valt nog veel meer te ontdekken. De stad heeft een rijke en interessante geschiedenis. Pisa was een van de vier Zeerepublieken (samen met Venetië, Genua en Amalfi) die tussen het jaar duizend en veertienhonderd een enorme bloeiperiode hebben gekend, dankzij hun strategische ligging. De erfenis van die vergaarde rijkdom, in de vorm van talloze kunst- en cultuurschatten, is door de hele stad terug te vinden.

Piazza dei Cavalieri en de historische wijken We vertrekken vanaf het Campo dei Miracoli richting het historische centrum om het Pisa van nu te ontdekken. De stad is vooral trots op haar imago als belangrijke universiteitsstad. Ook die roem kent een lange geschiedenis. De eerste geleerden kwamen in de veertiende eeuw naar de stad, onder wie beroemdheden als de wiskundige Leonardo Fibonacci en Galileo Galilei. Napoleon Bonaparte gaf enkele eeuwen later nog een belangrijke impuls aan Pisa als kenniscentrum door aan het Piazza dei Cavalieri de Scuola Normale Superiore te stichten, waar ook vandaag de dag nog de grootste talenten op het gebied van taalwetenschappen studeren. Veel studenten Op het Piazza dei Cavalieri komen zeven straten uit, die via de middeleeuwse wijken naar de boulevards langs de Arno lopen. Langs de rivier zijn restaurants en kleine trattoria’s gevestigd, waar veel studenten op af komen. De sfeer is er vrolijk, uitgelaten en heerlijk ontspannen. Een bezoek aan Pisa is ten slotte niet compleet zonder een wandeling door de levendige Borgo Stretto. In de middeleeuwen werd hier handel gedreven maar tegenwoordig vind je er vooral boetiekjes en bijzondere winkeltjes. De stad uit: van Pisa naar Pontedera We verlaten Pisa en volgen de Arno landinwaarts, tot we uitkomen bij Pontedera, een industriestadje waar het hoofdkantoor van Piaggio is gevestigd. In het Piaggio-museum is een permanente tentoonstelling te zien die voornamelijk gewijd is aan de Vespa, het icoon van Italië sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw. Je vindt er de mooiste en meest zeldzame Vespa’s die door grote kunstenaars als Salvador Dalí zijn ontworpen. Behalve Vespa, Ape en andere succesnummers van Piaggio worden in het museum ook de mooiste en meest prestigieuze motorfietsen van Gilera tentoongesteld.

Het kasteel en de pastafabriek Even ten zuiden van Pontedera ligt de prachtige kleine burcht Lari, gebouwd rondom een middeleeuws kasteel. Hier runnen de broers Mario en Dino Martelli, samen met vrouw en kinderen, een van de beroemdste ambachtelijke pastafabrieken van Italië. De familie Martelli is elke dag aan het werk, maar ze ontvangen ook graag bezoekers die willen zien hoe het in zijn werk gaat binnen zo’n familiebedrijf. Het familiegeheim? Er worden geen concessies gedaan aan de kwaliteit van de ingrediënten. Er wordt enkel gewerkt met het beste meel, gemaakt van harde tarwe (durum) die met koud water wordt gekneed. Bij Martelli maken ze bovendien niet meer dan vier soorten pasta: spaghetti, penne classiche, spaghettini en maccheroni di Toscana. Volgens kenners dragen ook de speciale bronzen pastavormen bij aan de unieke smaak van de pasta. De finishing touch: de pasta wordt aan het einde op lage temperatuur (maximaal 36 °C) ongeveer 50 uur lang gedroogd. Landgoed Varramista in Montopoli Verlaat je Lari in noordoostelijke richting, dan kom je na een tochtje door heuvels met wijngaarden uit bij Varramista. Tenuta Varramista is een van de belangrijkste plekken uit de geschiedenis van Toscane en bestaat uit een villa, een prachtig park en 400 hectare wijngaarden. Voorheen was Varramista eigendom van de familie Piaggio, die het in de jaren vijftig kocht van de laatste erfgenaam van de Capponi-dynastie, een adellijke familie uit Florence die het in de twaalfde eeuw cadeau zou hebben gekregen. Tegenwoordig is het landgoed toegankelijk voor publiek en kun je er gerust een middagje doorbrengen. De villa werd gebouwd aan het einde van de zestiende eeuw door architect en beeldhouwer Bartolomeo Ammannati, die ook de schepper is van de fontein van Neptunus in Florence. De tuin aan de voorzijde werd in dezelfde periode aangelegd. In de tuin vind je eeuwenoude, zeldzame bomen, zoals een plataan met een omvang van meer dan acht meter. De wijngaarden van Varramista strekken zich lieflijk uit over de omliggende heuvels, waar zich drie boerderijen bevinden die zijn omgebouwd tot elegante vakantieverblijven.

Streekspecialiteiten in San Miniato De laatste stop op de route is San Miniato. Deze middeleeuwse burcht ligt op een uitgerekte rotspunt, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over het omringende landschap. Maar het is niet alleen de burcht – hoewel deze zeer goed bewaard is gebleven – die mensen naar San Miniato trekt. San Miniato is ook een stad die slow food hoog in het vaandel heeft. Het stadje kent grote gastronomische tradities en staat bekend om verrukkelijke streekproducten, zoals de bijzondere witte truffel, de weelderige Chianti delle Colline Pisane DOCG en de verfijnde extra vergine olijfolie Mignola di San Miniato. Maar ook de pure smaak van de groenten uit de streek – artisjokken, grinzoso-tomaten – is heerlijk. Delicatessen Een van de beste delicatessenzaakjes in San Miniato, waar je al deze lekkernijen kunt vinden, is Macelleria e Norcineria Falaschi (Via Augusto Conti 18). Eigenaar Sergio Falaschi maakt traditionele, bijna vergeten streekspecialiteiten klaar, zoals spuma di gota (crème van gezouten varkensspek van het ras cinta senese) die op warme crostini wordt gesmeerd. Een vergelijkbare passie is te proeven in de heerlijke producten van patissier/filosoof Paolo Gazzarrini. Zijn assortiment ambachtelijk gebak is legendarisch. De winkel aan de Via Maioli 69 heeft veel weg van een magische spelonk gevuld met taarten en koekjes. Een ereplek is weggelegd voor zijn beroemde Cantucci di Federigo. Het oorspronkelijke recept hiervoor komt uit San Miniato en was een eerbetoon aan de keizer die in de twaalfde eeuw over het stadje regeerde.

PISA GIDS

1. Osteria dei Cavalieri Osteria dei Cavalieri, vlak bij het gelijknamige plein, is gevestigd in een oude woontoren uit de twaalfde eeuw. De keuken is typisch Toscaans en vooral de traditionele primi piatti, zoals pappardelle met saus van haas of pasta gebakken met Toscaanse ham, zijn heerlijk. Via San Frediano 16 2. Osteria La Grotta In de middeleeuwse burcht van Pisa vind je een betoverende eetgelegenheid: Osteria La Grotta. Het plafond van deze osteria is gehouwen uit de rots. Hier staan voornamelijk stevige Toscaanse vleesgerechten op de kaart. Via San Francesco 33 3. Ristoro al Vecchio Teatro  Ristoro al Vecchio Teatro ligt aan een van de mooiste pleinen van Pisa. De cecina (taart van kikkererwten) met vongole, de polenta alla pisana (met haring en pijnboompitten) en de frittatina di bianchetti zijn echte aanraders. Piazza Dante  4. Hotel Royal Victoria €   Het authentieke Hotel Royal Victoria heeft drie sterren en wordt al meer dan een eeuw gerund door de familie Piegaja. De stijl is sober en authentiek Toscaans en de kamers zijn ingericht met antieke meubels. 5. Hotel Bologna €€ 4-sterrenhotel Bologna is gevestigd in een centraal gelegen, historisch gebouw. De kamers zijn klassiek ingericht en van alle gemakken voorzien. Het personeel is vriendelijk en gastvrij. 6. Relais dell’Orologio € Vlak bij de scheve toren ligt 5-sterrenhotel Relais dell’Orologio, gevestigd in een oude woontoren. Iedere kamer is smaakvol ingericht en Beeld: Matteo Carassale