Val di Noto – barokvallei op Sicilië

We nemen je mee naar Val di Noto, het betoverende rijk van de Siciliaanse barok. Dankzij de rijkversierde gebouwen vormt de vallei een waar paradijs voor de kunstliefhebber. Maar ook de wijndrinkers, zonaanbidders en fijnproevers hebben hier niets te klagen. Op naar Sicilië dus!

Het zuidoostelijke deel van Sicilië werd vroeger ‘provincia babba’ genoemd, wat zoiets betekent als ‘nog niet aangeraakt door de maffia’. Nu staat het bekend als Val di Noto, een vallei die in 2002 werd opgenomen in de Werelderfgoedlijst van Unesco dankzij haar prachtige baroksteden, als Noto, Modica, Caltagirone, Ragusa Ibla en Catania. Maar niet minder de moeite waard zijn de kleine pareltjes zoals Palazzolo Acreide, Militello in Val di Catania en Scicli. In al deze plaatsen heerst een bijzondere sfeer. Elegant geklede Sicilianen flaneren op straat en schuiven ’s avonds aan lange tafels aan om tot diep in de nacht te dineren in de buitenlucht. Maar het bijzonderst zijn de excentrieke, okergele gebouwen, uitbundig gedecoreerd met krullerige vormen.

De perfecte barokstad Bij een reis door Val di Noto zijn twee dingen onmisbaar: een auto en geduld. Je vindt hier namelijk nog geen meter snelweg, dus om van de ene naar de andere plaats te komen, zul je de provinciale wegen moeten trotseren. Maar dat hoeft geen straf te zijn. De omgeving is van een zeldzame schoonheid en loopt uiteen van zachte, verlaten heuvels rondom Caltagirone tot rotspartijen in de heuvels van Ibla. Olijfbomen geven schaduw aan masseria’s en villa’s, die naarmate je verder naar het zuiden gaat steeds vaker vervallen zijn.

De dorpjes en steden van Val di Noto kennen allemaal hun eigen jaar nul: 1693, het jaar waarin door een verwoestende aardbeving alle middeleeuwse steden en dorpen in dit gebied met de grond gelijk werden gemaakt. De steden werden opnieuw opgebouwd in de stijl die op dat moment populair was: de barok. Dat betekent uitbundige façades, met elegante vormen en extravagante decoraties. Noto is de onbetwiste barokhoofdstad. Ze is opgetrokken uit gele tufsteen en biedt een onwerkelijke, dromerige aanblik. In het centrum vind je sfeervolle pleinen en steile trappen, met bovenaan indrukwekkende kerken. Het mooiste palazzo van de stad is dat van de familie Nicolaci. Na de aardbeving zag deze familie kans om veel geld te verdienen en daarmee een titel te vergaren. Een deel van Palazzo Nicolaci is nog steeds in handen van de familie, een ander deel is verkocht aan de gemeente. Die stelde negen van de negentig zalen open voor publiek, waaronder de feestzaal met een spectaculair fresco van Apollo. Maar het hoogtepunt van dit gebouw vind je buiten: de voorgevel is adembenemend. Vooral de balkons zijn bijzonder. Ze worden ondersteund door gevleugelde paarden, leeuwen, chimaera’s, sirenes, centaurs en kinderen met een ongetemde krullenbos. Een ander symbool van de Siciliaanse barok is de kathedraal van San Nicolò. Overdag schittert hij goudkleurig in de zon en met zonsondergang kleurt hij vuurrood. Een ander – letterlijk – hoogtepunt is de kleine kerk tegenover de kathedraal. Hier kun je via een steile stenen wenteltrap een panoramisch terras bereiken, vanwaar je kunt uitkijken over heel Noto, tot aan de zee.

Siciliaanse zoetwaren Ontbijten doe je op Sicilië met een granita, gemalen ijs met siroop, vruchtensap of koffie, of met iets zoets bij je cappuccino. De cosi ruci, Siciliaans dialect voor dolci, zijn goed vertegenwoordigd. Denk maar aan de cannoli die in de hele wereld beroemd zijn. In Noto is een bezoek aan Caffè Sicilia, aan Corso Vittorio Emanuele, een must. In de tijd dat Italië nog een koningshuis had, was Caffè Sicilia hofleverancier van marmelade en chocola. Eigenaar Corrado Assenza werd verkozen tot beste patissier van Italië. Bij een bezoek aan Caffè Sicilia moet je op zijn minst een granita proberen met de smaak van zwarte moerbeien. Sla ook de cassatina niet over, een miniversie van de traditionele cassata: een zoete, ronde taart, gevuld met ricotta, suiker en amandelen, bedekt met pistacheglazuur met daarop gekonfijte kersen. En neem dan ook nog maar een eenvoudig fruittaartje mee voor onderweg.

Openluchttheater Na de grote stad is het tijd voor het lieflijke, kleine plaatsje Marzamemi, ten zuiden van Noto, met het Piazza Regina Margherita als kloppend hart. Het plein is net een openluchttheater, waar dagelijkse dorpstaferelen worden opgevoerd. Kinderen spelen met elkaar en worden in het oog gehouden door hun moeders die in de schaduw zitten. Tegen zonsondergang verschijnen de tafels en stoelen op het plein, waaraan tot ’s avonds laat wordt gedineerd door elegant geklede Sicilianen.

Mooi Modica Na Noto is Modica de bekendste stad in de barokvallei. Ze ligt op een heuvel en bestaat uit een wirwar van huizen die haast óp elkaar lijken te zijn gebouwd. Hier en daar is er plek voor een toren, een palm of een olijfboom. Hoe dieper je via de smalle straatjes het historische centrum in loopt, hoe verder je voor je gevoel teruggaat in de tijd. Onder de ramen van de witte huizen bloeien geraniums in grote bloembakken, naast de voor iedere mamma onmisbare kruiden als basilicum, munt en peterselie. Aan de balkons hangen tomaten en rode pepers te drogen in de zon. In het centrum kun je de trap nemen die leidt naar de indrukwekkende Duomo di San Giorgio. Ook de Duomo di San Pietro ligt bovenaan een trap. Deze wordt geflankeerd door twaalf enorme standbeelden van de apostelen. Net als in Noto is ook in Modica is de zoete verleiding nooit ver weg. Een aanrader is Dolceria Bonajuto (Corso Umberto I, 159), de oudste chocoladeproducent van Sicilië. Je moet wel van zeer goede huizen komen, wil je al het lekkers hier kunnen weerstaan.

Keramiekstad Caltagirone Verder naar het noorden ligt Caltagirone. Bezoekers komen naar deze stad om verschillende redenen. Een daarvan is de beroemde trap van de Santa Maria del Monte, een spectaculaire bezienswaardigheid, die de Spaanse Trappen in Rome doet verbleken. Deze trap verbindt het oude, hoger gelegen gedeelte van de stad met het nieuwe en telt 142 treden. Iedere tree is op unieke wijze bekleed met bontgekleurde tegels in Arabische stijl. En dat brengt ons op de tweede reden voor een bezoek aan Caltagirone: de ‘maiolica calatina’, majolica, of keramiek. Caltagirone staat er bekend om. Al eeuwenlang maken de inwoners van de stad volgens lokale traditie gebruiksvoorwerpen, zoals vazen en schalen met bloemmotief, menselijke figuren of geometrische motieven erop, en dus ook kleurrijke tegels. In Caltagirone zijn meer dan honderd winkels die het keramiek verkopen. Een van de mooiste is de winkel van Giacomo Alessi, in de straat Corso Principe Amedeo di Savoia nummer 9. Een ideale plek om cadeaus voor het thuisfront in te slaan.

Het geluid van de zee Val di Noto grenst zowel aan de Ionische als aan de Thyrreense Zee. Beide kustlijnen bieden volop keuze voor mooie stranden. De bijzonderste liggen in het natuurpark Vendicari. Bij ingang Calamosche ligt een zeer ongerept strandje, heel klein en intiem met een heldere zee. Bij de ingang Vendicari kun je via een houten loopbrug een ander, iets bekender strand bereiken dat daarom ook wat drukker bezocht is. Bij beide stranden zijn geen voorzieningen aanwezig. Voor wie stranden zoekt met parasols, douches en strandtenten, zijn de spiagge van Marina di Ragusa geschikt. Hier kun je tegen het vallen van de avond genieten van een aperitief aan zee.

ETEN Er is genoeg te proeven in dit gebied. Uit de zee wordt vis gevangen, die in olie of zout wordt bewaard. Op het land rijpen groenten en fruit, die door de Siciliaanse zon zeer vol van smaak zijn, zoals de tomaten van Pachino en de druiven waarvan de beroemde wijn Nero d’Avola wordt gemaakt.

Torre d’Oriente Dit restaurant heeft een prachtig terras met palmbomen en geurende jasmijn. Je kunt hier genieten van verfijnde gerechten, terwijl je uitkijkt op het historische centrum van Modica. De desserts zijn hier fantastisch, vooral die met ricotta. Via Posterla 29, Modica

Il Cantuccio Dit is de perfecte plek om de typisch lokale producten te proberen. Hier eet je traditionele streekgerechten met een fantasievolle twist en staan veel goede Siciliaanse wijnen op de wijnkaart. In de zomer kun je hier fijn zitten in de geheime tuin. Het restaurant heeft weinig plek, dus reserveren is aan te raden. Via Cavour 12, Noto

Ristorante Duomo De beroemde chef Ciccio Sultano heeft zijn gerechten en wijnselectie perfect op elkaar afgestemd. Je tast hier wel diep in de buidel. Een menu degustazione kost 120 euro, een ‘snelle lunch’ minstens 45. Maar dan heb je ook wat! Via Capitano Bocchieri 31, Ragusa Ibla

SLAPEN

Villa Giulia in Noto €-€€ Dit sfeervolle hotel ligt dicht bij het natuurpark van Vendicari, de stranden van San Lorenzo en wordt omringd door wijngaarden en olijfboomgaarden. Bij het hotel horen een groot zwembad en een mooie tuin, waarin kinderen zich goed kunnen vermaken.

Casa Talìa in Modica €€ Deze B&B bestaat uit kleine, gerestaureerde huisjes die uitkijken op de oude stad en heeft een mediterrane tuin met ligbedden om op te relaxen. Bij het ontbijt krijg je voornamelijk verse, lokale producten.

Terre di Vendicari in Noto €€€ In het natuurpark Vendicari ligt een prachtig resort verscholen tussen olijf-, amandel- en citroenbomen. Er is slechts een handvol kamers, de service is van hoog niveau en het zwembad is groot. Maar het mooiste is het uitzicht, dat reikt tot aan de zee. Om volledige rust te garanderen, is dit resort alleen voor meerderjarigen.

BEKIJK ONS REISAANBOD Bewaren Bewaren Bewaren