Toeren door de Chianti streek
Op de toppen van de zonovergoten heuvels rijzen kleine, middeleeuwse gehuchtjes op tussen het groen. Hier en daar leidt een onverhard weggetje naar het volgende dorp, geflankeerd door bossen en wijngaarden van vele hectaren. We zijn in de Chiantistreek in Toscane, waar van oudsher wijn en olijfolie worden geproduceerd.
Reis met ons mee door het prachtige Chianti gebied
In het Chiantigebied draait alles om wijn. Het bos maakt op diverse plekken in het sprookjesachtige heuvellandschap plaats voor uitgestrekte wijngaarden die tot in de puntjes worden onderhouden. De wijndomeinen zijn veelal in historische gebouwen gevestigd, vaak een oud kasteel of een vroegere abdij. De eigenaren van de wijnhuizen werken vaak al generaties lang met passie en toewijding aan het optimaliseren van hun druiven. Ze kun-nen uren vertellen over de kneepjes van het vak en leiden je trots rond door hun wijn-gaarden en productiehuizen.
Wijndomein Villa Antinori
Een van de meest bekende en meest hoog-staande wijnhuizen in de Chiantistreek is Villa Antinori. Het aantal geïnteresseerden dat graag een kijkje zou willen nemen bij hun wijnproductie is zo groot, dat de familie een stop heeft gezet op bezoekers. Alleen professionals en experts mogen er nog binnen kijken. Er is ook slechts één winkel waar je de beste producten van het huis Antinori direct kunt kopen: Bottega di Passignano in Badia a Passignano, even ten westen van Greve in Chianti. In die winkel kun je een exclusieve selectie wijnen proeven, geproduceerd op het land van de familie Antinori.
Het Chianti gebied als ansichtkaart
Van Passignano op weg naar Greve rijden we door de groene heuvels en passeren we Montefioralle, een middeleeuws dorpje dat eruit ziet alsof het is gemaakt voor een ansichtkaart. Door de komst van toeristen is het Chiantigebied niet meer geheel ongerept, maar het is er nog steeds voornamelijk groen. Eikenbomen groeien overal, kastanjes domineren het oostelijke gebied en coniferen groeien op wat grotere hoogte. Wilde dieren lopen er niet meer zo talrijk rond als vroeger, maar wie zijn best doet, kan nog een dappere fazant of haas ontwaren in het struikgewas. De dorpjes stammen uit de middeleeuwen en zijn vaak ontstaan rondom een fort of een klooster. Hun uiterlijk weerspiegelt de woelige geschiedenis van de streek waar eeuwenlang territoriale strijd heerste: ze zijn ommuurd en vaak strategisch op de top van een heuvel geplaatst. Montefioralle is waar-schijnlijk een van de oudste gehuchten in de Chiantistreek. In de middeleeuwen speelde het dorp een belangrijke rol op militair en administratief gebied, tot het werd ingelijfd bij de machtige stadstaat Florence. Inmiddels is Montefioralle voornamelijk bekend door zijn lieflijke aanblik en het wijnhuis waar de Chianti Classico Santo Stefano a Montefio-ralle wordt geproduceerd.
Proeven in Panzano
Iets verder naar het zuiden ligt het kleine maar levendige Panzano. Op zondagochtend is er hier markt. Vanaf het Piazza Bucciarelli slingeren de kraampjes omhoog richting de kerk. Er wordt van alles verkocht: antiek, handgemaakte zeepjes, vintage juwelen, kaas, olijfolie en honing, en het meeste mag je ter plekke proeven. Wie de markt misloopt, maar wel wil proeven, kan terecht bij de Accademia del Buon Gusto. De eigenaar van dit proeflokaal, Stefano Salvatori, is een joviale man met een enorme kennis van eten en drinken. In zijn Accademia organiseert hij proeve-rijen met lokale wijnen, wijnazijn, olijfolie en honing en vertelt hij honderduit over de herkomst van de producten. Wanneer hij ver-telt wat je proeft en waaraan je kwaliteit kunt herkennen, klinkt de passie door in zijn stem.
To beef or not to beef
Panzano is een soort toeristische attractie geworden door toedoen van één bijzondere man: de 38-jarige Dario Cecchini, een am-bachtelijk slager. Vanuit heel Italië, zelfs van over de hele wereld, komen fijnproevers en liefhebbers naar een van zijn restaurants om te eten, drinken en kletsen aan de lange tafels, genietend van de bijzondere sfeer die Dario er iedere dag weer creëert.
Dario heeft opmerkelijk veel respect voor de dieren die hij slacht. ‘Je maakt een wezen dood om jezelf van voedsel te voorzien. Het minste wat je dan kunt doen, is zorgen dat het dier een goed leven heeft, hem zo pijnloos mogelijk slachten en niets verspillen. Er is meer dan alleen biefstuk en ossenhaas, ik geloof niet dat een bepaald stuk vlees beter is dan een ander. Al het vlees, van de kop tot de poten, is lekker als je het correct bereidt.’ Iedere dag wijdt Dario zich opnieuw aan het optimaliseren van de bereiding van het vlees – rund en varken, maar ook lam, als het seizoen ernaar is. Opmerkelijk genoeg kun-nen ook vegetariërs bij Cecchini terecht. ‘Ik behandel niet alleen dieren met respect, maar ook mensen. Iemand die geen vlees eet, is bij mij net zo welkom als iemand die dat wel doet.’ Aldus de slager.
In zijn restaurant Solociccia (alleen vlees) eet je volgens zijn respectvolle zienswijze, die hij filosofia della vacca intera noemt, filosofie van de hele koe. Voor dertig euro krijg je een menu voorgeschoteld dat begint bij de neus en eindigt bij de poten en de staart. Lachend waarschuwt Dario: ‘Mensen met weinig eet-lust raad ik af hier binnen te komen.’
Castello di Volpaia
Castello di VoVan Panzano nemen we de onverharde weg (strada bianca) door wijnvelden, olijfgaarden en cipressen die langs Castello di Volpaia voert, een oude burcht waar een landbouwbedrijf in gevestigd is. De bewoners van Volpaia werken aan de productie van wijn, olijfolie, balsamicoazijn en honing. De oude huizen en kerken, die veelal uit de twaalfde eeuw stammen, zijn geschikt gemaakt voor de wijn- en olijfolieproductie door ze te voorzien van wijnkelders, druiven- en olijfpersen.
Vaak zijn de gebouwen aangesloten op een indrukwekkend ‘vinoduct’, een ondergronds aquaduct voor wijn, en voorzien van de modernste apparatuur. Uit dit dorpje komt een enorme hoeveelheid goede wijn, waaronder de Coltassala (een elegante rode wijn met hints van vanille, cacao en fruit) de purperen Balifico (met een smaak van zwarte bessen en bramen) en de Borgianni, (die naar bloemen en rode bessen geurt).
Abdij van de goede oogst
We vertrekken oostwaarts, richting Badia a Coltibuono, een wijnhuis met een lange geschiedenis. Zo’n duizend jaar geleden plant-ten de in dit gebied wonende Vallombrosaner monniken hier de eerste druivenranken. De naam die ze hun abdij gaven, is afgeleid van de woorden cultus boni, dat niet alleen ‘goede oogst’ betekent, maar ook ‘oogst van goede en lekkere producten’.
Onder de heerschappij van Lorenzo De’ Medici werden de wijngaarden van Coltibuono verder ontwikkeld, maar toen Napoleon over het gebied regeerde, moesten de monniken het veld ruimen. Enkele jaren daarna kwam het land door middel van een loterij in han-den van Michele Giuntini, een Florentijnse bankier en voorvader van de Stucchi Prinetti, de familie die nu ruim anderhalve eeuw de scepter zwaait over het wijngebied. Al zes generaties lang werkt de familie met veel liefde en passie aan het verbeteren van de kwaliteit van hun wijn en olijfolie. Op zeventig hectare wijngaard worden biologische druiven verbouwd voor hun Chianti Classico, Super Tuscan Sangioveto, Vin Santo en de rode wijnen onder de noemer Coltibuono.
Piero Stucchi Prinetti is de held van de familie. Hij was het die na de oorlog het wijngebied op de internationale kaart wist te zetten, door de beste Chianti Classico te bottelen en de flessen op de markt te brengen. Voordat hij op dit idee kwam, werd de wijn namelijk in vaten in de kelder bewaard, als voorraad voor de familie.
De voordelen van duurzaam
De familie heeft de tradities van het land, duurzaamheid en biologische productie hoog in het vaandel. ‘Duizend jaar geleden ontwikkelden monniken hier duurzame methoden voor het verbouwen van druiven. Ook wij verbouwen op duurzame wijze, op zo’n manier dat we de grond niet uitputten, zodat ook volgende generaties nog kunnen genieten van wat het land voortbrengt,’ zegt Roberto Stucchi Prinetti. ‘De keuze om uit economische overwegingen chemische middelen te gebruiken geeft blijk van een gebrek aan een langetermijnvisie. Je vervuilt de aarde, consumeert zonder iets nieuws te creëren, je verpest de smaak en je eigen gezondheid. Helaas zijn er nog maar weinigen die het aandurven basta te zeggen tegen chemische middelen en die geheel duurzaam durven te produceren. Wij doen dat wel en onze producten worden er alleen maar beter van. We merken dat planten vanzelf resistenter worden tegen aanvallen van insecten en schimmels, juist doordat we pesticiden vermijden en zo biodiversiteit bevorderen. Onze druiven zijn gezonder, waardoor bij de gisting minder toevoeging van sulfaten nodig is en een natuurlijkere wijn ontstaat.’
Kasjmier uit Chianti
Dat duurzaam produceren geen windeieren legt, ontdekte ook de Amerikaanse Nora Kravis. Zij verruilde veertig jaar geleden Long Island (New York) voor het Italiaanse platteland en begon haar eigen boerderij, zo’n drie kilometer buiten Radda in Chianti. Haar algemene liefde voor dieren – ze is gediplomeerd dierenarts – specificeerde zich in een liefde voor geiten. Kasjmiergeiten, welteverstaan. Nora is eigenaresse en fokker van de enige kudde kasjmiergeiten in heel Italië. De kudde is in zeventien jaar tijd uitgegroeid van twee tot ruim honderd lang-harige dieren die in de Toscaanse heuvels grazen. Van hun vacht worden duurzame kasjmierproducten gemaakt, zoals met de handgebreide of -gewoven shawls, kettingen, oorbellen, kussens en gordijnen.
De oude boerderij die Nora zelf heeft opgeknapt, wordt deels verhuurd aan toeristen. Er is geen tv en geen verkeer, alleen rust en groen. Nora wandelt door de heuvels waar een groot aantal langharige geiten gemoede-lijk staat te knabbelen. Als ze haar zien, komen de geiten enthousiast naar haar toe, bedelend om een knuffel. Terwijl ze neerknielt tussen de dieren zegt ze: ‘We binden de geiten nooit vast, maar laten ze tussen hekken grazen op onbegaan-bare stukken land. Mijn geiten zijn namelijk dol op braamstruiken, distels en ander on-kruid. Door de begroeiing op te eten, maken ze het land weer geschikt om te bebouwen. Ze vormen zo een duurzame vervanging voor de grasmaaier; ze hebben geen benzine nodig en stoten geen kwalijke stoffen uit.’ Terwijl ze een donkerharig exemplaar over zijn kop aait vervolgt ze: ‘In de lente kam-men we de geiten uit. Het haar dat achter-blijft in de kammen, wordt uitgeplozen en verwerkt tot kasjmier. We scheren de geitjes dus niet, om ze daarna over te leveren aan de elementen, maar we behandelen ze met liefde en respect. Misschien worden mijn geiten daardoor bijna twee keer zo oud als geiten die voor melkproductie worden ge-bruikt. Door ze simpelweg goed te behandelen, kunnen we dus langer van ze genieten.’
Classico, Riserva of Superiore?
Classico: Alleen chiantiwijnen uit het klassieke gebied mogen de naam Classico dragen. Het classicogebied bestaat uit negen gemeenten: Greve, Radda, Castelina en Gaiole in Chianti, Tavarnelle en San Casiano in Val di Pesa, Barberino Val d’Elsa, Poggibonsi, Castelnuovo Berardenga. Een Chianti Classico is voor minimaal 80 procent gemaakt van sangiovesedruiven. De overige 20 procent mag worden aangevuld met andere rode druivensoorten die in het gebied verbouwd worden.
Op het etiket moet verder de indicatie DOCG (denominazione di origine controllata e garantita) worden vermeld, evenals het productiejaar van de druiven (vintage).
Riserva: Wanneer aan de voorwaarde van twee jaar lagering op fust en drie maanden rijping in de fles wordt voldaan, mag de wijn het predicaat Riserva dragen.
Superiore: Een wijn die voldoet aan zwaar-dere eisen, waaronder een lager productie-aantal en een hoger alcoholgehalte, mag Superiore heten. Hierbij moet wel afstand worden gedaan van de toevoeging Classico.
Slapen in het Chianti gebied
Deze prachtig opgeknapte renaissancevilla werd door de Schotse David en Catherine Gardner omgetoverd tot een luxe hotel, waar je je toch op je gemak voelt. De kamers en suites zijn stijlvol ingericht en de muren werden met de hand gedecoreerd. Je kunt er professionele kookcursussen volgen en een lekkere fles uitzoeken in de wijnkelder, om aan de rand van het zwem-bad van te genieten. Via San Cresci 31-32, Locanda Mezzuola, Greve, Chianti
Zo’n twintig kilometer van de wijnmakerij ligt de oude abdij, een middeleeuws gebouw met originele fresco’s en standbeelden. Je kunt er slapen in de voormalige kloostercellen, die getransformeerd zijn tot comfortabele slaapkamers. Ook kun je er een appartementje huren. Vanuit daar is het heerlijk om te wandelen in de uitgestrekte tuin, een duik te nemen in het zwembad en het bos van achthonderd hectare te verkennen. Locanda Badia a Coltibuono, 53013 Gaiole, Chianti
Borgo Casa al Vento is ontstaan uit liefde, passie en hard werk van Ria en Pino Gioffreda. Je kunt hier overnachten in een van de hotelkamers, maar ook een eigen appartement of zelfs een villa huren. Rustzoekers kunnen er luieren aan het zwembad en genieten van de natuur. Actievelingen kunnen (tafel)tennissen en boogschieten of te voet, te paard, per mountainbike of per quad de omgeving verkennen. Locanda Casa al Vento, Gaiole, Chianti
Eten & Drinken in Chianti
Bij dit familierestaurantje heerst een prettige sfeer. Je wordt er verwend met heerlijke, typische streekgerechten, zoals verse ravioli, wild zwijn uit de omringende heuvels en ribollita vol-gens grootmoeders recept. Je drinkt er de wijnen van Volpaia bij. Probeer er vooral de purperen Balifico, met een smaak van bosvruchten. Piazza della Torre 1, Radda in Chianti
Slager Dario Cecchini heeft drie restaurants op twee locaties, die tegenover elkaar liggen. Bij Solociccia kun je alle delen van de koe proeven. Bij Dario Doc kun je betaalbaar lunchen met fast food-achtige gerechten en bij L’Officina della Bistecca krijg je een overheerlijke bistecca alla fiorentina van de grill. Je eet er aan lange, gedeelde tafels en mag je eigen fles wijn meenemen. Via XX Luglio 11, Panzano
In dit met een Michelinster bekroonde restaurant werken excel-lente jonge chefs aan de heerlijkste gerechten met een klassieke basis, die ze op creatieve en vernieuwende wijze presenteren. In deze osteria is ook de Bottega di Passignano gevestigd, waar je exclusieve producten van het huis Antinori kunt kopen. Via Passignano 33, Tavarnelle
Credits foto’s: Matteo Carassale
Afstand Nederland - Chianti
Chianti – Toscane
Afstand vanaf Utrecht: ca. 1375 kilometer
Kaart Chianti
Meer over Chianti en Toscane
Eat the Street: lekker eten en drinken in hartje Florence
Van aperitivo’s op straat tot goedgevulde borden pasta: in de historische straten van Florence houd je het met gemak een dag uit.
12x de favoriete adressen in San Miniato van Emiko Davies
Foodwriter Emiko Davies woont in Toscane en kent de lekkerste adresjes in San Miniato.
Bolgheri, toeren door een van de beroemde wijngebieden van Toscane
Bolgheri is een pittoresk plaatsje in de Maremma-streek. Reis door het karakteristieke Toscaanse landschap en een van de beroemdste wijngebieden van Italië. De Maremma is een Toscaans gebied met veel gezichten. Je vindt er verlaten stranden, dichte pijnboombossen, glooiende heuvels
- Author: Redactie
- Posted: maart 10, 2023