Terug naar overzicht

Roadtrip vanaf Bari naar Gallipoli: ontdek authentiek Puglia

Reisfotograaf Sabrina Gaudio maakt een roadtrip langs de westkust van Puglia en ontdekt een andere kant van deze populaire regio. Hier in de hak van de Laars staat de tijd stil en spreekt de geschiedenis. Het wordt een tocht om te verdwalen én jezelf te vinden. Maar dan wel op het tempo van de Italianen.

Wie een rondreis wil maken door het zuidelijkste puntje van Puglia moet vroeg op want er is veel te verkennen. Daarom spring ik zodra het licht wordt buiten in m’n huurauto en vertrek ik vanuit Bari. Iedereen die ooit auto heeft gereden in Zuid Italië weet dat de autostrada niet het meest fotogenieke deel van de regio is. Betonnen blokken schermen de weg af van al het moois erachter, ergens een geruststellende gedachte. De bougainville hangt hunkerend over de wegafscheiding. Af en toe vang ik een schittering op van de zee of een flard van een hooibaal op een akker. De rest blijft een verrassing. Na 188 km houdt de droogte en uitgestrektheid plotseling op, en ben ik bij Gallipoli. Kalé pólis, of ‘mooie stad’, zoals de oude Grieken het noemden. Het maakt inderdaad een mooi plaatje, als ik de eeuwenoude brug op rij, met het vasteland in mijn achteruitkijkspiegel en het centro storico (historisch centrum) uitnodigend voor me. Ooit was Gallipoli een van de belangrijkste havens van Italië. Aan het einde van de negentiende eeuw werden vanuit hier schepen naar alle grote steden in Europa gestuurd, tot de nok toe gevuld met olijfolie. Niet voor in de keuken, maar voor in de lampen om straten en huizen te verlichten. Gallipoli groeide zo uit tot een invloedrijke en bijna kosmopolitische havenstad.

Het rustige stadje Gallipoli

Zo machtig is Gallipoli niet meer – met de handel in lampolie eindigde ook zijn gloriedagen – maar overblijfselen van het rijke verleden vind je nog overal. Als ik mijn auto parkeer bij de toegang tot het historisch centrum loop ik meteen tegen het kasteel van Gallipolli aan. In de dertiende eeuw gebouwd als Byzantijns fort waar tegenwoordig moderne kunst tentoon wordt gesteld. Ik klim omhoog naar de vestingmuren en bewonder het uitzicht over de daken van de stad en de dobberende vissersbootjes op de Ionische Zee. Tegenwoordig is Gallipoli een rustig stadje dat het grootste deel van zijn levensonderhoud haalt uit visserij en toerisme. Ik slenter de rest van de dag over de geplaveide straatjes, lees een paar hoofdstukken in mijn boek, zittend op de trappen van de Cattedrale di Sant’Agata en eet op het schaduwrijke terras van een naastgelegen pucceria een puccia pugliese, een heerlijk knapperig rond broodje gevuld met capocollo di Martina Franca (een droge gerookte ham) en giuncata, een lokale verse kaas. Daarna neem ik een duik in het kristalheldere water van het stadsstrand Spiaggia della Purità en babbel wat met locals die naast me op het bankje op de boulevard komen zitten en weer vertrekken. Het trage ritme van Puglia, ik kan er wel aan wennen.

Ondergrondse olijfoliemolen in Giurgignano

‘Je moet de olijfoliemolen in Giurdignano bezoeken,’ was mij op het hart gedrukt door een vriendin die in Puglia woont. Ik sloeg er niet direct op aan, eerlijk gezegd, maar vooruit. Ik heb afgesproken met Giorgia Taurino, een local die mij alles kan vertellen over de geschiedenis van deze plek. Op de eenzame weg richting Galatone neem ik dit keer de afslag in oostelijke richting, bij het plaatsje Maglie. Er is één hoofdstraat. Je kunt er een speld horen vallen. Ook buiten de riposo. In de berm zit een man in een Ape, hij kijkt verbaasd als ik voor zijn neus de weg afsla, een landweg in. Hij gebaart naar de hoofdweg, waarschijnlijk omdat hij denkt dat ik verdwaald ben. Geen gekke gedachte, maar volgens mijn navigatie is dit toch écht de weg naar de olijfoliemolen in het gehucht Giurdignano. Ik arriveer bij een wit stenen gebouw achter een gesloten hek. Geen Giorgia te bekennen. Er staat wel een felgroene racemotor, met de helm nog aan het stuur. Als ik mijn auto parkeer, komt er uit de schaduw een jongen stappen. Ik schrik even, er is leven in deze stilte! Hij stelt zich voor als Mattia d’Alba, werkzaam bij het lokale VVV-kantoortje. Hij komt het hek voor me openmaken. ‘Volgende keer als je hier bent, kun je zelf de sleutel bij het kantoor op het plein halen,’ zegt hij. Zo gaat dat hier. Vooral niet te moeilijk doen.

‘Dit is de plek waar mensen vroeger olijfolie voor lampen produceerden,’ begint hij, terwijl we over de glibberige stenen trap naar beneden lopen, steeds dieper onder de grond. Het is er vochtig en koel. In het midden van de ruimte – eigenlijk een lage grot – staat een enorme molensteen, met rondom kleine open inkepingen. ‘Er is hier van de middeleeuwen tot het begin van de twintigste eeuw olijfolie gemaakt. Eeuwenlang dus!’ vertelt Mattia terwijl hij liefkozend over de molensteen wrijft. ‘Mensen leefden hier maanden aaneengesloten, tien meter onder grond. Soms mochten hun kinderen even naar beneden om hun vader te knuffelen. Ze deelden de ruimte met ezels die de molensteen trokken. Het enige daglicht was dat van het gat in het plafond waar de olijven door naar beneden werden gegooid.’ Ondertussen is ook Giorgia gearriveerd, met een tas vol olijfolie, hapjes en wijn. ‘Deze regio was het “elektriciteitsbedrijf” van Europa en de VS,’ zegt ze terwijl ze flessen op de olijfpers uitstalt voor een proeverij. ‘Want ook als lampolie leverden we de beste kwaliteit. Je vindt hier daarom talloze van dit soort ondergrondse molens. Het Apulische vlakke land – er zijn hier geen bergen – is gunstig voor het transport en de droge grond is perfect voor de bomen. Olijfbomen hebben geen water nodig, oersterk zijn ze.’

In Cisternino doe je niets meer dan gewoon zijn, slenteren en lummelen.

Vloeibaar goud: olijfolie

Een religie, dat is olijfolie hier, zo trots zijn ze op hun vloeibare goud. Niet gek, met de meer dan elf miljoen olijfbomen die hier groeien. ‘Er is geen Italiaan die olijfolie in de supermarkt koopt. Je haalt het bij een neef of nicht – elke familie heeft een eigen mannetje – in een jerrycan.’ De gemiddelde Italiaan consumeert tien liter olijfolie per jaar van minimaal 12 euro per liter. Goedkoop is het dus niet, het olijfoliedieet. Maar volgens Giorgia, eigenlijk vooral volgens haar nonna, wel een wondermiddel. ‘Had ik pijn in mijn buik, dan kwam mijn oma aanzetten met een fles olie. Mooier haar, betere huid? Olijfolie! Met olijfolie en zout maak je alles beter, was haar credo.’ Ondertussen laat Giorgia me verschillende types olijfolie proeven (gewoon van een theelepeltje) die allemaal anders zijn. Van fris tot romig en stroperig, en van zacht tot sterk en pittig, maar allemaal even smaakvol.

Paradijs! Punta Prosciutto

Als ik terugrijd, kijk ik met andere ogen naar de gekwelde olijfbomen langs de weg. Ik voel bijna medelijden. Ik besluit nog niet terug te gaan naar Gallipoli maar een stuk langs de kust te rijden. Het is 40 graden en ik snak naar de verkoeling van de zee. In mijn reisgids heb ik een foto van Punta Prosciutto gezien, een strand dat eruitziet als van een tropisch eiland. Een uur later kom ik aan bij zeewater zo blauw, dat het bijna lijkt te versmelten met de lucht. Geen kiezelstranden, zoals op veel plekken in Italië, maar zijdezacht zand. Achter mij, lage zandduinen met geurige wilde oregano. Ik strijk met mijn handdoek neer op het openbare strand, totdat het echt te warm wordt en ik moet verplaatsen naar de naastgelegen beachclub. Daar installeer ik me met een Aperol spritz op een ligbed en blijf net zo lang liggen tot de lucht dezelfde tint oranje kleurt als mijn drankje.

De charme van Taranto

Mijn tijd in Puglia zit er bijna op, maar ik wil nog een aantal plekken bezoeken. Verscholen in het bovenste deel van de Apulische hak ligt de op een na grootste stad van de regio, Taranto. Ook wel bekend als de ‘Stad van de twee zeeën’ door zijn ligging op een landtong die de open zee verdeelt in Il Mare Grande en Il Mare Piccolo. Het wordt ook wel ‘de hoofdstad van het oude Magna Graecia’ genoemd, met nog steeds zichtbare Griekse invloeden. Als ik via de beroemde draaiburg (de Ponte Girevole) de oude stad binnenwandel zie ik ze meteen: een muurschildering met een afbeelding van een Spartaan, geschilderd door ene Tina Greco (de achternaam zegt het al) en een andere met een doorkijkje naar zee met daarboven tekst ‘Gesticht door de Spartanen, gesmeed door de goden, uitgehouwen in schoonheid. Taranto 706 v. Chr.’ Taranto draagt haar Griekse erfgoed met trots. Ik loop naar de Tempio di Poseidon, waar als enige overblijfsel twee afbrokkelende Dorische zuilen staan. Ze staan fier overeind in een stad die een beetje in verval voelt. En misschien is dat ook meteen de charme van Taranto: een buitengewoon, afbrokkelend relikwie. Een labyrint van oude straten en verlaten huizen, heerlijk om in te verdwalen. Ik maak eindeloos veel foto’s – van de deuren met afbladderende verf, de was die aan de waslijn wappert, de mensen die op straat lopen. Niemand let op me, ik ben onzichtbaar. Tijd bestaat hier niet.

Slow living in de Itria-vallei

Taranto is een stad met twee gezichten, besef ik als ik de auto instap en weer de brug over rijd. Voor me rijst het nieuwe Taranto op, ontstaan uit vooruitgang en moderniteit. Ik vraag me af of ik hier net zo onzichtbaar zou zijn. Het achterland van Taranto is soms groen en weelderig met grote wijn – en olijfgaarden, soms rotsachtig en ruw met ravijnen, grotten en kloven. Mijn rondreis is nu bijna klaar en heel langzaamaan begeef ik me weer richting Bari om de auto in te leveren. Maar niet voordat ik een bezoek breng aan Cisternino, een dorp op de top van een heuvel aan de rand van de Itria -vallei. Ik fotografeer me een weg door de nauwe kruip -door -sluip -door straatjes, stuit steeds weer op doodlopende stegen met aan hun einde piepkleine pleintjes en vergaap me aan balkons vol kleurrijke bloemen. Zaligmakend rustig is het. In Cisternino vind je geen monumentale kerken zoals in de bekendere naastgelegen dorpjes. In Cisternino doe je niets meer dan gewoon zijn; slenteren, lummelen op een bankje, koffietje hier, een gelato daar. Maar, besluit ik terwijl ik een laatste caffè leccese drink op de piazza met uitzicht op de groene vallei, eigenlijk geldt dat voor heel Puglia. Verdwalen en jezelf weer vinden. Op het tempo van de Italianen natuurlijk. Piano, piano.

Een strand dat eruitziet als van een tropisch eiland met zeewater zo blauw, dat het bijna lijkt te versmelten met de lucht.

Doen

Bezoek een ondergrondse olijfoliemolen
Een bijzonder uitstapje als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis van Puglia’s olijfolie is een bezoek aan de ondergrondse olijfoliemolen Trappitello del Duco in het dorp Giurdignano. naturalmentesalento.it

Duik in azuurblauw water in Porto Cesareo
Het zeewater aan deze zuidkant van Puglia is écht kraakhelder en azuurblauw. Zonnebaad op de openbare stranden of ga naar een van de trendy beachclubs langs de kust. Onze favoriet is Togo Bay Beach, met een privéstrand, rieten parasols en comfortabele ligbedden. togobayportocesareo.it

Eten

Smul van verse vis in Gallipoli
Gallipoli is omgeven door water. Logisch dat hier vooral vis op het menu staat. Bij La Lampara in de haven van Gallipoli kies je je eigen visje uit; de vangst van de dag ligt hier elke dag voor je uitgestald. Neem plaats aan een tafel onder de parasol en zie het dagelijks leven van Gallipoli aan je voorbijgaan. lalamparagallipoli.it

La Burrateria
In dit restaurant draait alles om – je raadt het al – de beste burrata. De witte bollen worden hier geserveerd op broodjes, maar je kunt ze ook los bestellen met toppings zoals pistache of truffel. Er is zelfs een proeverij van verschillende soorten burrata. Instagram @burrateriagallipoli

Tafeltje aan zee
Rauwe rode garnalen, gefrituurde inktvis en carpaccio van tonijn; bij La Vinaigrette serveren ze specialiteiten uit de zee. Dat alles wordt geserveerd op het zonnige terras waar je direct aan het water zit. Heel veel beter kan het haast niet worden. lavinaigrette.it

Slapen

Slaap in een oude olijfgaard
Op een kwartiertje rijden van Cisternino ligt de overnachtingsplek van je dromen. Masseria Capece is een prachtige, landelijk gelegen masseria middenin een duizend jaar oude olijfgaard met een heerlijk zwembad tot je beschikking. masseriacapece.com

Logeer bij nonna op een Italiaans landgoed
Donn’Anna is precies zoals je je een Italiaanse nonna zou voorstellen: lief, warm en extreem gastvrij. Eigenlijk voel je je meteen thuis op haar onwaarschijnlijk mooie landgoed in het dorpje Galatone, waar je slaapt in prachtig gerenoveerde vakantiehuisjes omgeven door planten en bloemen. Een kookcursus volgen bij Donn’Anna kan ook. tenutadonnanna.it

Borgo Valle Rita
Wie vanaf Bari doorsteekt naar de westkust van Puglia moet zeker overwegen te overnachten bij Borgo Valle Rita. Je kunt er haast niet anders dan ontspannen. Zo is er een fijn zwembad, een tennisbaan en wordt het uitgebreide ontbijtbuffet geserveerd op het balkon met uitzicht op de heuvels. vallerita.it

Palazzo Presta, Gallipoli
Dit boetiekhotel vind je een paar straten achter de haven van Gallipoli. De hotelkamers zijn modern en kleurrijk, er is een restaurant en een zaal vol boeken en misschien wel het leukste: er is een dakterras mét cocktailbar. Hier kijk je uit over de daken van de stad. Het is de perfecte plek om uren te turen naar de zee en te genieten van de zonsondergang. palazzopresta.it

Reizen

Afstand Utrecht – Bari: circa 1920 kilometer
Met je eigen auto doe je er ruim 20 uur over om naar Bari te rijden. Ga je liever vliegen? Dan kun je rechtstreeks vanaf Amsterdam in 2,5 uur naar Bari vliegen. Je kunt ook vertrekken vanaf Brussel. In Bari kun je op de luchthaven een auto huren en rijd je in ongeveer 2,5 uur naar Gallipoli.

Dit artikel komt uit: De Smaak van Italië editie 2 mei|juni 2024. Blader door het magazine of bestel dit nummer direct los.

Fotografie en tekst Sabrina Gaudio

Reis mee met De Smaak en ontdek Puglia

8 dagenvanaf€ 760p.p.

Prachtige Fly-drive reis naar klassiek Puglia

We nemen je mee naar witte stranden en culturele dorpjes. In de Zuid-Italiaanse regio Puglia vind je de Italiaanse passie pur sang.

Meer informatie

"*" geeft vereiste velden aan

Roadtrip vanaf Bari naar Gallipoli: ontdek authentiek Puglia

Relaxte roadtrip

Het rustige stadje Gallipoli

Ondergrondse olijfoliemolen in Giurgignano

Vloeibaar goud: olijfolie

Paradijs! Punta Prosciutto

De charme van Taranto

Slow living in de Itria-vallei

Doen

Eten

Slapen

Reizen

Prachtige Fly-drive reis naar klassiek Puglia