Terug naar overzicht

Deze 7 boeken gaan over literaire reizen door Italië

Het wordt steeds populairder: je lievelingsboek achterna reizen. Van Napels tot Val d’Aosta en van Puglia tot Toscane. Italië biedt nogal wat interessante literaire bestemmingen. Wij verzamelden 7 boeken die je meevoeren dwars door de Laars.

1. NAPELS

In meer dan veertig landen zijn de boeken al ruim tien miljoen keer over de toonbank gegaan. De hele wereld was in de ban van De Napolitaanse romans, een vierdelige romanserie geschreven door de geheimzinnige auteur Elena Ferrante; een mysterieus pseudoniem waarachter waarschijnlijk de schrijver Domenico Starnone schuilgaat. Begin 2019 werd het eerste deel verfilmd en uitgezonden op onder andere de VPRO.
De romanreeks speelt zich af in het Napels van de vijftig en zestig waarin communisten, fascisten en de mafia elkaar de tent uitvechten. Vriendinnen Lila en Elena proberen vanuit de allerarmste wijk van de stad iets van hun leven te maken. De reeks overspant hun hele leven; een periode van ruim zestig jaar.

Inmiddels zijn er allerlei verschillende touroperators die je in de voetsporen van Lila en Elena laten treden. En dat stuit op het nodige onbegrip, bewoners voelen zich behoorlijk bekeken. Rione Luzzatti, de wijk waarin Lina en Elena opgroeien, is namelijk straatarm.‘Een wereld waarin kinderen en volwassenen elkaar verwondden,’ aldus Ferrante.Een veelbezochte locatie is de tunnel aan de Via Emanuele Gianturco, waardoor Lila en Elena wandelen als ze voor het eerst naar zee gaan. De romans nemen je ook mee naar een chiquere kant van Napels, naar de wijk Chiaia bijvoorbeeld. Hier huurt Elena, op latere leeftijd, een appartement aan de Via Torquato Tasso.De tv-serie werd overigens opgenomen in provincie Caserta, waar de Luzzati-wijk bijna in zijn geheel is nagebouwd.

De romanreeks speelt zich af in het Napels van de vijftig en zestig waarin communisten, fascisten en de mafia elkaar de tent uitvechten

2. PUGLIA

Teresa, hoofdpersoon van de roman De hemel verslinden (geschreven door Paolo Giordano, die wereldberoemd werd met zijn debuutroman De eenzaamheid van de priemgetallen) reist iedere zomer samen met haar vader vanuit Turijn naar Speziale, een gehucht op het platteland van Puglia. Het zijn saaie en bloedhete vakanties, die ze doorbrengt in het huis van haar oma. Tot ze drie jongens bespiedt die naakt aan het zwemmen zijn: Nicola, Tommaso en Bern. Teresa raakt zo in de ban van de jongens dat ze besluit bij hen in te trekken en niet meer terug te keren naar haar stadsleven in Turijn. Met zijn vieren betrekken ze een oude masseria runnen ze een olijfboomgaard. Ze leggen een eigen voedselbos aan, verkopen hun eigen groenten op de markt, worden imkers en wanneer hun olijfbomen aangetast worden door Xylella-bacterie (die Puglia sinds een aantal jaren daadwerkelijk teistert) gaan ze de strijd aan. Met zowel de bacterie als de personen die de bomen komen omhakken. Speziale bestaat echt en ligt tussen de schilderachtige stadjes Martina Franca en Ostuni. Het is zo’n typisch Italiaans gehuchtje waar de tijd stil is blijven staan.

Overnachten

3x op vakantie naar prachtig Puglia

3. ROME

Als er één roman schrijver is geweest die literair reizen op de kaart heeft gezet dan is het Dan Brown met zijn boeken De Da Vinci Code en Het Bernini Mysterie wel. En ook al zijn beide romans inmiddels al zeventien jaar geleden verschenen vind je in Rome nog altijd tientallen tour operators die je naar de mooiste locaties uit de wereld van Dan Brown loodsen. Hoofdpersoon in beide romans is Robert Langdon, hoogleraar Religieuze Symboliek op Harvard. In De Da Vinci Code gaat hij op zoek naar de Heilige Graal; in Het Bernini Mysterie reist Langdon terug in de tijd om de strijd tussen religie en wetenschap te verklaren. Veelbesproken plekken uit de romans zijn onder andere: de Engelenburcht, de Santa Maria del Popolo-kerk en natuurlijk het Pantheon. En een stuk buiten Rome: Het Paleis van Caserta, dat in de verfilming van het Het Bernini Mysterie fungeert als het Vaticaan omdat filmen in Vaticaanstad niet mogelijk was. Ben je een echte Brown-fan maar heb je geen zin om met een touroperator in de voetsporen van Dan Brown te treden? Wij speurden het internet af naar routes die je zelf kunt lopen, met je boek in de hand: routeyou.com

4. SICILIE

Il gattopardo verschijnt in 1958 als roman, geschreven door Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Het boek werd uitgegeven na zijn dood en won in 1959 de Premio Strega; de belangrijkste literatuurprijs van Italië. Il gattopardospeelt zich af op Sicilië en betekent letterlijk de tijgerkat. Dit dier wordt afgebeeld in het familiewapen van de familie Salina: het zou met zijn kracht en sluwheid symbool staan voor de heersende positie van de adel in de negentiende eeuw.

Het Sicilië van 1860
Het verhaal neemt je mee naar het Sicilië van 1860, ten tijde van de Risorgimento: de wederopstanding van de Italiaanse staat. Giuseppe Garibaldi en zijn rebellen maken hun opmars naar Palermo. Don Fabrizio, prins van de familie Salina, voelt dat de nieuwe orde de positie van de adel in gevaar brengt en discussieert hierover met zijn neef Tancredi. Tancredi wil aan de veldtocht deelnemen. Hij spreekt hierover de wereldberoemde zin: ‘Alles moet veranderen opdat alles blijft zoals het is’, met andere woorden: de adel kan haar positie alleen behouden door mee te gaan met de tijd. Er wordt uiteindelijk een referendum gehouden en de Sicilianen sluiten zich aan bij Italië, dat vanaf dat moment vorm zal krijgen vanuit Turijn. De gelijknamige verfilming wint in 1963 een Gouden Palm.
Een groot deel van het verhaal speelt zich af in het kasteel Donnafugata (dat te bezoeken is); voor de film zijn hiervoor echter opnames gemaakt in het stadje Ciminna, in het binnenland van Sicilië. In Palazzo Tomasi di Lampedusa – nu bekend als Palazzo Lanza Tomasi – woonde de auteur Giuseppe Tomasi di Lampedusa; dat staat nog altijd in Palermo maar is alleen vanaf buiten te bewonderen.

5. VAL D’AOSTA

Pietro woont met zijn ouders in Milaan, waar zijn vader een gefrustreerde chemicus is. Ze denken met veel weemoed terug aan hun leven in de bergen, waar ze verliefd werden en trouwden in een klein kerkje aan de voet van een berg. In de regio Val d’Aosta ontdekken ze Grana, een berggehucht waarvan hun bloed sneller gaat stromen. Ze betrekken er een oud huisje en brengen er vanaf dat moment iedere zomer door. Pietro raakt bevriend met Bruno, die net als hij elf jaar oud is. Bruno gaat niet naar school maar moet voor de koeien zorgen. Met zijn tweeën struinen ze oneindige zomerse middagen over de bergflanken en raken verknocht aan deze uitlopers van de Alpen. En zij niet alleen: Val d’Aosta is bij veel bergfanaten een geliefde regio. Na het verschijnen van De acht Bergen werd dat alleen maar meer het geval. Vaak wordt de roman gezien als een ode aan de bergen, aan het nietige gevoel dat dit ruige landschap je als wandelaar geeft. Als Pietro amper 11 jaar oud is, neemt zijn vader hem voor de eerste keer mee op een bergtocht in het gebied van de Monte Rosa. Hij is misselijk van het hoogteverschil en tegelijkertijd volledig overrompeld door de ruige leegte die hem omringt. De acht bergen is gebaseerd op Cognetti’s eigen leven. Net als Pietro bracht hij als kind zomervakanties door in een bergdorpje als Grana. Diezelfde bergen redden hem jaren later uit een crisis. “Ik was 30 toen ik terugkeerde. Mijn leven in Milaan was volkomen ingestort. Mijn relatie was op de klippen gelopen, ik was mijn baan kwijt, ik had problemen met vrienden… Ik zat in de put, voelde me depressief en eenzaam,’ zo zei hij tegen het magazine Zin.

6. GENUA

Er bestaat ook literaire reisinspiratie van eigen bodem. In de vorm van La Superba, geschreven door Ilja Leonard Pfeijffer bijvoorbeeld. Die roman, die in 2014 de Libris Literatuurprijs in de wacht sleepte, neemt je mee naar de donkerste steegjes van de havenstad Genua. Zoals Vicolo X, Vicolo X en Vicolo X. Hier wonen statushouders in overvolle hotels en werken al eeuwen prostituees. Dit centro storico is een labyrint, waar toeristen (in ieder geval voor La Superba) nooit kwamen. Schrijver Ilja Leonard Pfeijffer woont al sinds 2008 in deze havenstad, in een appartement aan het Piazza dell’Erbe, dat ook veelvuldig aanbod komt in de roman omdat: ‘Dat zo’n zeldzame plek is waar het vanzelf avond wordt zonder dat ik daar iets voor hoef te organiseren’.

Het echte Genua
De stad is het decor waarin Pfeijffer voortdurend speelt met feit en fictie. De hoofdpersoon? Dat is Ilja Leonard Pfeijffer zelf, maar niet helemaal. Want veel van wat hij heeft meegemaakt, heeft hij verzonnen, of sterk aangedikt. De bar met de spiegels (een populaire plek waar de hoofdpersoon grote delen van de dag doorbrengt) bestaat en kun je bezoeken. In de roman werkt daar ‘het mooiste meisje van Genua’. Maar hoe zit het met haar in het ‘echte Genua’? Bestaat ze of toch niet? Zoals Pfeijffer het zelf omschrijft: ‘Je zult haar nooit zo zien zoals ik haar zie, tenzij ik je vertel, hoe je haar moet zien.’ Er zit niks anders op dan met opgeslagen boek op de arm door Genua struinen dus!

7. TOSCANE

Natuurlijk kan ook Toscane niet ontbreken als literair decor. De klassieker Kamer met uitzicht werd in 1908 geschreven door E.M. Foster. Aan het begin van de 20e eeuw bezoeken de jonge Lucy Honeychurch en haar nicht Charlotte Bartlett Italië. Het toerisme is dan nog voorbehouden aan de rijke midden- en hoge klasse. Engelse meisjes uit de betere kringen bezoeken Italië als onderdeel van hun opvoeding. Florence, de bakermat van de renaissance, staat prominent op het programma en Lucy en Charlotte logeren in deze stad in een klein pension. Het verhaal werd in 1985 verfilmd Met name de Arno, de Ponte Vecchio, de basiliek van Santa Croce en Piazza della Signoria maken Toscane wereldwijd één klap een geliefde bestemming.